سن استخوانی و همه نکات مربوط به آن

سن استخوانی

سن استخوانی (Bone age) یا سن اسکلتی، روشی است که در زمینه پزشکی برای تعیین و اندازه گیری سن فیزیولوژیکی یا بلوغ اسکلتی یک فرد استفاده می‌شود. این روش نوعی رادیولوژی با اشعه ایکس است که با بررسی تصاویر استخوان‌ها توسط پزشک صورت می‌گیرد تا سن واقعی فرد تخمین زده شود. این روش به پزشکان کمک های بسیاری می کند و می تواند نشان دهد که آیا استخوان ها هنوز هم می توانند رشد کنند یا رشد آن ها کم شده است و این موضوع در کودکان قبل از سن بلوغ امری مهم است و برای رشد قد آن ها کاربردی است. یکی از مراکزی که در این زمینه بهترین مرکز رادیولوژی در بهارستان تهران است مرکز دکتر رحیمی است.
برخی هورمون ها بر بلوغ استخوانی تاثیر دارند پس بلوغ اسکلتی کودکانی که تاخیر دارد بر بلوغ کودک هم تاثیر گذاشته و با تاخیر همراه است. همچنین کودکانی که فاصله سن اسکلتی آن ها نسبت به کودکان سالم بیش از 2 سال باشد احتمال دارد به دلیل اختلالات رشد باشد.
در انتهای هر استخوان بلند قسمت هایی به نام صفحات رشد در غضروف‌ها وجود دارند که این استخوان‌های بلند با کمک استخوان جدید از صفحه رشد، رشد می‌کنند. پس از 18 تا 20 سالگی، به دلیل بسته شدن صفحات رشد در استخوان، قد بیشتر افراد افزایش نمی‌یابد. با این حال، تغذیه مناسب در دوران کودکی و بزرگسالی می‌تواند به شما کمک کند تا به حداکثر قد خود برسید.

اهمیت سن استخوانی

انجام تست هایی برای بررسی سن استخوانی در موارد زیر اهمیت دارد:

ارزیابی رشد و تشخیص اختلالات رشد

بررسی سن اسکلتی می تواند به ارزیابی رشد کودکان، سرعت یا کندی رشد آن ها کمک کند و می تواند به پزشکان این امکان را دهد که در صورت وجود هرگونه اختلالات یا ناهنجاری های رشد را بررسی و تشخیص دهند.

برنامه ریزی برای درمان

متخصصان از سن اسکلتی برای انتخاب بهترین و مناسب‌ترین روش درمانی در مواردی مانند تاخیر در رشد یا بلوغ زودرس استفاده می‌کنند.

پیش بینی میزان رشد کودکان در آینده

ارزیابی سن اسکلتی به پزشکان این امکان را می دهد تا به برخی موارد پی ببرند مانند:
رشد بیشتر کودک
قد نهایی کودک
شروع بلوغ کودک
بیماری هایی که هورمون های رشد را تحت تاثیر قرار می دهند شامل کاهش هورمون رشد، کم‌کاری تیروئید، بلوغ زودرس و مشکلات غده‌های فوق کلیوی هستند که می‌توانند منجر به اختلالات در رشد باشند. همچنین، اختلالات ژنتیکی مانند سندرم ترنر و مشکلات ارتوپدی نیز ممکن است نیازمند درمان با جراحی یا دیگر روش‌های درمانی متناسب با رشد مورد انتظار کودک باشند.

تفاوت سن اسکلتی و سن تقویمی

اگر تفاوت بین سن شناسنامه و سن اسکلتی بیشتر از دو سال باشد می تواند نشان دهنده اختلالات و ناهنجاری های رشد باشد و لازم است که قبل از بسته شدن صفحات رشد حتما بررسی و درمان شوند.

تعیین سن استخوانی با روش های متفاوت

در حقیقت تعیین سن اسکلتی فقط با یک روش انجام نمی شود و نیاز به ترکیب چندین روش است تا پزشکان بتوانند ارزیابی دقیق تری داشته باشند. در ادامه به توضیح برخی از این روش ها می پردازیم:

تعیین سن استخوانی با رادیوگرافی

تعیین سن اسکلتی با استفاده از رادیوگرافی یک روش معمول و معتبر در پزشکی است که برای تخمین سن استخوان‌ها و تشخیص رشد استخوانی در کودکان و نوجوانان استفاده می‌شود. در این روش، با تهیه تصاویر اشعه ایکس از استخوان‌ها، پزشکان می‌توانند اطلاعات لازم برای تعیین سن اسکلتی کودک را بدست آورند.
برای تعیین سن اسکلتی در ابتدا از دست غیر غالب (معمولا دست چپ)، انگشتان و مچ دست، یک رادیوگرافی ساده استخوانی انجام می شود چون صفحات رشد در این قسمت های گفته شده بیشتر از سایر قسمت ها نشان دهنده بلوغ اسکلتی هستند. در حین انجام تست کودک باید انگشتان خود را باز و در معرض اشعه ایکس قرار دهد و 3 ثانیه بی حرکت باشد تا تصاویر تهیه شوند. پس از آن پزشکان با توجه به مقایسه تصاویر کودک و تصاویر در Greulich-Pyle Atlas (یک اطلس استاندارد حاوی تصاویر رشد استخوان در سنین مختلف است) سن دقیق استخوانی را تخمین می زنند.
صفحات رشد به دلیل نرم بودن، مواد معدنی کمتری دارند و باعث می شود در تصاویر رادیولوژی نسبت به سایر استخوان ها تیره تر باشند، و از آنجایی که این صفحات رشد و استخوان ها با گذشت زمان تغییر می کنند، صفحات رشد هم در اشعه ایکس نازک تر می شوند یا به عبارت دیگر می گویند صفحات رشد بسته شده است.
سوالی که اینجا پیش می آید این است که چه زمانی صفحات رشد بسته می شوند؟ در پاسخ باید گفت که بسیار دشوار است که برای آن زمان دقیقی مشخص کرد اما به صورت متوسط می توان گفت بعد از اتمام رشد بلوغ، اغلب کودکان حدود دو سال رشد می کنند و این سن شروع بلوغ با توجه به عوامل مختلف متغیر است. دختران حدود 12 تا 14 سالگی و پسران حدود 14 تا 16 سالگی به رشد بلوغ خود می رسند اما برخی از کودکان تا اواخر نوجوانی افزایش قد دارند.

تعیین سن اسکلتی با آزمایش خون

در آزمایش خون، سطح هورمون‌های مختلف از جمله هورمون رشد و هورمون‌های جنسی مانند استروژن و تستوسترون اندازه‌گیری می‌شوند. سطح این هورمون‌ها می‌تواند نشانگر وضعیت سلامت استخوان و نرخ رشد استخوانی باشد.

تعیین سن اسکلتی با آزمایش ژنتیک

در آزمایش ژنتیک، با بررسی ژن‌های مرتبط با رشد و تقویت استخوان، می‌توان به دقت بیشتری در تعیین سن اسکلتی و شناسایی احتمال اختلالات ژنتیکی مرتبط با رشد استخوانی کودکان پرداخت.

عوامل تاثیر گذار بر سن اسکلتی

عوامل تاثیرگذار بر سن اسکلتی شامل موارد زیر می‌شوند:
تغذیه: مصرف کافی مواد مغذی از جمله کلسیم، ویتامین D و پروتئین برای سلامت استخوانی بسیار حیاتی است.
فعالیت‌های ورزشی: ورزش‌های وزن‌برداری و برخی فعالیت ها می‌توانند به تقویت استخوان‌ها و افزایش سن اسکلتی کمک کنند.
ژنتیک: عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند نقش مهمی در تعیین سن اسکلتی فرد داشته باشند.
هورمون‌ها: هورمون‌های مختلف مانند هورمون رشد، استروژن و تستوسترون نقش مهمی در تقویت استخوان‌ها و سن اسکلتی دارند.
عوامل زیستی: عوامل مانند سطح استرس، سبک زندگی، مصرف دخانیات و الکل نیز می‌توانند بر سلامت استخوان‌ها و سن اسکلتی تأثیرگذار باشند.

کلام آخر

همانطور که در این مقاله توضیح داده شد سن اسکلتی برای تعیین و سن فیزیولوژیکی افراد است که برای تعیین میزان رشد استخوان ها کاربردی است مخصوصا برای کودکان قبل از سن بلوغ از این روش استفاده می شود. در صورتیکه قصد انجام این تست را دارید می توانید به راحتی و در سریع ترین زمان رزرو نوبت آنلاین خود را در مرکز ایران زمین به سرپرستی دکتر غلامرضا رحیمی از طریق دکمه دریافت نوبت انجام دهید.