اکوی قلب جنین اصلی ترین روش تشخیص بیماری‌های قلبی پیش از زایمان است که برای بررسی ساختار و عملکرد قلب جنین و شناسایی نقایص مادرزادی قلب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اکوی قلب جنین چیست؟
اکو قلب جنین (Fetal echocardiography) که با استفاده از امواج صوتی (التراسوند) برای ارزیابی قلب جنین در رحم مادر انجام می‌شود این سونوگرافی به پزشکان کمک می کند تا ساختار قلب جنین را با مشاهده زوایا و نماهای مختلف قلب، اجزای مختلف آن، نحوه عملکرد، خون رسانی قلب و یا وجود مشکل در ساختار اجزای قلب را مشاهده کنند. اکو قلب جنین برای تشخیص ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی، قبل از تولد و برنامه‌ریزی برای مراقبت‌های لازم پس از تولد مفید است این روش به ویژه برای خانم ها با سابقه خانوادگی ناهنجاری‌های قلبی، دیابت و سایر شرایط خاص بارداری توصیه می‌شود.
نحوه انجام اکو قلب
مادر بر روی تخت سونوگرافی قرار می گیرد و از یک ژل بر روی سطح پوست شکم مادر استفاده می شود پس از آن با استفاده از حرکت یک پروب سونوگرافی بر روی شکم مادر تصاویر قلب جنین به دست می آید. در برخی موارد قلب نوزاد به اندازه کافی قابل مشاهده نیست که می تواند به دلیل وضعیت قرار گرفتن نوزاد در رحم، بافت چربی زیر جلدی بیش از حد مادر، وزن مادر، محل جفت در رحم مادر، کمبود یا فراوانی مایع آمنیوتیک ایجاد شود به سبب این دلایل ممکن است زمان انجام سونوگرافی طولانی تر باشد، انجام اکو قلب سالم بودن قلب جنین را تأیید می‌کند، اگر یک نقص جزئی وجود داشته باشد مثل یک حفره کوچک معمولا خودبه‌خود بهبود می‌یابد و نیازی به اقدامات درمانی نخواهد داشت.
اکوکاردیوگرافی جنینی برای چه کسانی توصیه می شود؟
سابقه خانوادگی ناهنجاری‌های قلبی مادرزادی وجود داشته باشد.
مادر در معرض عوامل خطر مانند دیابت، عفونت‌ها یا مصرف برخی داروها در دوران بارداری بوده باشد.
ناهنجاری‌های دیگر در جنین تشخیص داده شده‌اند که می‌توانند با ناهنجاری‌های قلبی همراه باشند.
در صورت مشاهده ناهنجارهای ژنتیکی (مانند عقب ماندگی ذهنی) یا دیگر عوارض مانند ناهنجاری مغزی یا کلیوی
در صورت مشاهده ضربان غیر عادی قلب جنین در تست ها
درباره غربالگری NT هم بدانید.
فواید اکوکاردیوگرافی جنین
تشخیص خطر سقط جنین
جلوگیری از تولد زودرس
عوارض اکو قلب جنین
پزشک نمی تواند از نتایج اکوی قلب برای تشخیص هر بیماری استفاده کند برخی از مشکلات مانند وجود سوراخ در قلب جنین، حتی با تجهیزات پیشرفته نیز به سختی قابل دیدن هستند سوراخ های بسیار کوچک بین حفره های پایینی قلب به سختی با تست اکوی قلب جنین دیده می شوند.
آنچه در اکوکاردیوگرافی بررسی می شود
قسمت‌هایی از قلب جنین که معمولا در طول سونوگرافی بررسی می‌شوند عبارتند از:
تشخیص بیماری های مادرزادی قلب
این روش امکان تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های مادرزادی قلبی (CHD) را پیش از تولد فراهم می‌کند.
ریتم و تعداد ضربان قلب جنین
اکو می‌تواند نشان دهد که آیا هر ضربان از یک انقباض کامل پیروی می‌کند یا خیر و اینکه آیا تاخیر یا سریع‌تر شدن ناگهانی در ضربان‌ها وجود دارد. تعداد ضربان قلب جنین (FHR) به طور معمول بین 110 تا 160 ضربان در دقیقه در نیمه دوم بارداری است.
محل قرار گیری قلب
محل و زاویه قرارگیری قلب در داخل قفسه سینه مورد بررسی قرار می گیرد.
دیواره‌های قلب
برای بررسی ضخامت و ساختار دیواره های قلب استفاده می شود.
حفره‌های قلب
شامل دو دهلیز (بالا) و دو بطن (پایین) برای ارزیابی اندازه و عملکرد آن ها کاربردی است.
دریچه‌های قلب
بررسی عملکرد دریچه‌ها بین حفره‌های قلبی و بین قلب و رگ‌های خونی بزرگ کاربرد دارد.
آئورت و شریان پولمونری
ارزیابی دو رگ خونی بزرگ که خون را از قلب به بدن (آئورت) و به ریه‌ها (شریان پولمونری) می‌برند.
سپتوم قلبی (دیواره میانی)
برای یافتن هرگونه سوراخ یا نقص در دیواره‌ای که دهلیزها و بطن‌ها را از هم جدا می‌کند به کار می رود.
رگ‌های خونی بزرگ متصل به قلب
برای بررسی اتصال صحیح رگ های خونی بزرگ به حفره‌های مختلف کاربرد دارد.
جریان خون
ارزیابی جریان خون در داخل قلب، بین قلب و رگ‌های خونی بزرگ به کمک داپلر اهمیت زیادی دارد.
بهترین زمان برای انجام سونوگرافی قلب
بهترین زمان برای انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین در سه ماهه دوم بارداری و در هفته‌های 18 تا 22 است در این زمان آناتومی قلب جنین به خوبی قابل تشخیص می‌باشد، البته از 14 هفتگی هم امکان انجام اکو وجود دارد اما ممکن است با توجه به کوچک بودن جنین، نیاز به تکرار اکو در ادامه بارداری وجود داشته باشد. همچنین باید توجه داشت که به علت محدود بودن زمان سقط در داخل کشور این سونوگرافی عموما تا قبل از هفته 19 بارداری انجام می‌شود تا در صورت نیاز و پیگیری در طی حاملگی و ماه‌های بالاتر مجددا پیگیری شود. در صورتی که مشکل در آناتومیک و فعالیت قلبی جنین باشد زیر هفته‌ی ۱۹ بارداری اجازه سقط به‌طور قانونی داده می‌شود.
اگر می خواهید بدانید که چه سونوگرافی های در دوران بارداری ضروری است می توانید به مقاله چک لیست سونوگرافی های بارداری و آزمایشات مراجعه کنید.
آمادگی لازم قبل از اکوی قلب جنین در بارداری
برای انجام اکوی قلب جنین نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد و برای انجام این تست بین ۳۰ دقیقه الی ۲ ساعت باید زمان در نظر بگیرید زیرا این سونوگرافی به پوزیشن قرار گیری جنین بستگی دارد.
روش های انجام سونوگرافی قلب جنین
اکو قلب جنین به دو روش انجام می شود:
اکوکاردیوگرافی شکمی
این روش رایج ترین شکل سونوگرافی برای ارزیابی قلب جنین است که از روی شکم مادر انجام می شود امواج صوتی از طریق یک وسیله دستی به نام پروب به داخل بدن فرستاده و بازتاب آن ها باعث ایجاد تصاویر بر روی مانتیور می شود.
اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال
این سونوگرافی معمولا در اوایل بارداری استفاده می شود. در این سونوگرافی پروب مخصوص واژینال وارد واژن می شود. تصاویر تهیه شده در روش ترانس واژینال وضوح بیشتری از تصاویر اکوکاردیوگرافی شکمی دارند.
انواع اکوکاردیوگرافی جنین
اکوکاردیوگرافی جنین دارای چهار دسته بندی زیر است:
اکوکاردیوگرافی دو بعدی
اکوکاردیوگرافی داپلر
اکوکاردیوگرافی سه بعدی
اکوکاردیوگرافی چهار بعدی
اکوکاردیوگرافی دو بعدی
ساده‌ترین نوع اکوکاریوگرافی است که برای اندازه‌گیری بخش‌های مختلف قلب مانند محفظه پمپاژ، اندازه قلب، ضخامت دیواره‌های قلب به کار می‌رود.
اکوکاردیوگرافی داپلر
برای اندازه گیری سرعت و جهت گردش خون در قلب و همچنین مشکلات گردش خون و فشار در عروق استفاده می شود، مشکلات مربوط به دریچه ها، بطن و دهلیز و دیواره های قلب را می توان با استفاده از اکوکاردیوگرافی داپلر تشخیص داد.
اکوکاردیوگرافی سه بعدی
تصاویر به صورت سه بعدی می باشند و با استفاده از این تصاویر می توان مشکلات دریچه‌های قلب، جایگزینی دریچه‌های قلب و بطن چپ را بسیار دقیق تر تشخیص داد.
اکوکاردیوگرافی چهار بعدی
این اکو پیشرفته ترین نوع اکوکاردیوگرافی است و در مراکز بسیار محدودی در کشور انجام می شود. متخصص تصاویر را به صورت همزمان از زاوایای مختلف بررسی می کند و موجب بالا رفتن قدرت تشخیص می شود.
گروه های پر خطر که باید این تست را انجام دهند
انجام اکوکاردیوگرافی جنین در دوران بارداری برای همه خانم های باردار الزامی نیست، اما با توجه به عواملی ممکن است پزشک انجام این سونوگرافی را توصیه کند. این عوامل عبارت اند از:
سن بارداری بالا
روش بارداری
باردرای چند قلویی
ضربان قلب نامنظم جنین
سابقه ابتلا به نارسایی های مادرزادی
وجود یافته های غیر طبیعی در سونوگرافی
سابقه سقط قبلی و یا نازایی های طولانی مدت
تشخیص بیماری های کروموزومی در دوران جنینی
اختلالات ژنتیکی جنین همراه با مشکلات قلبی
عفونت‌های جنینی مثل ابتلا به سرخچه در سه ماهه اول بارداری
وجود سطح غیر طبیعی از مارکرهای بیوشیمیایی در خون مادر
مادران مبتلا به یک سری بیماری های متابولیکی مانند دیابت، مشکلات مادرزادی، فنیل کتونوری و لوپوس
آیا اکوی قلبی جنین خطرناک است؟
اکوی جنین هیچ خطری برای جنین شما ندارد روشی کاملا بی خطر و گاهی ضروری است تا به شما تضمین بدهد که جنین شما سلامت است اما این تست محدودیت های خود را دارد و هر چند هیچ گونه عارضه احتمالی برای مادر و جنین ندارد، اما استفاده عادی از آن برای همه مادران توصیه نمی شود.
در چه مورادی احتمال خطا در اکوکاردیوگرافی بالا می رود؟
وجود خط جراحی قبلی روی شکم
افزایش بیش از اندازه ضخامت چربی پوست (هنگامی که مادر دارای اضافه وزن بیش از حد است)
بارداری چند قلویی
میزان مایع آمنیوتیک بیش از اندازه و یا کمتر از حد معمول باشد
البته این نکته را نیز در نظر داشته باشید در صورتی که اکوکاردیوگرافی در یک مرکز مجهز و تحت نظر افراد متخصص و با تجربه انجام شود، دقت آن بالای 85 تا 90 درصد است.
برای انجام سونوگرافی در گلستان بهارستان تهران می توانید از مرکز ایران زمین به سرپرستی دکتر غلامرضا رحیمی رزرو نوبت خود را انجام دهید.
تفاوت اکوکاردیوگرافی جنین با سونوگرافی درحاملگی
اکوکاردیوگرافی جنین: برای شناسایی نقایص قلب جنین و شناسایی نقایص مادرزادی قلب استفاده می شود.
سونوگرافی حاملگی: به عنوان یک روش تصویربرداری برای بررسی سلامت جنین به کار می رود.
نتایج اکو جنین به چه معناست؟
ساختار قلب
طبیعی بودن: نشان می‌دهد که ساختار قلب جنین، از جمله دیواره‌ها، دریچه‌ها، بطن‌ها و دهلیزها طبیعی است.
ناهنجاری‌های ساختاری: شامل مواردی مانند دیواره‌های نازک یا ضخیم، دریچه‌های ناکافی یا بسته و سوراخ‌هایی در دیواره بین دهلیزها یا بطن‌ها.
عملکرد قلب
طبیعی بودن: نشان می‌دهد که قلب جنین به درستی خون را پمپ می‌کند.
نارسایی قلبی: کاهش توانایی قلب در پمپاژ خون به طور مؤثر، که ممکن است به دلیل ناهنجاری‌های ساختاری یا دیگر عوامل باشد.
جریان خون
الگوهای طبیعی جریان خون: نشان‌دهنده جریان خون مناسب از طریق قلب به اندام‌ها و بافت‌ها.
مشکلات جریان خون: شامل انسداد یا تنگی در عروق که می‌تواند جریان خون را محدود کند.
ریتم قلب
ریتم طبیعی: نشان‌دهنده ضربان قلب منظم و طبیعی.
آریتمی‌ها: اختلال در ریتم ضربان قلب که می‌تواند نشانه‌ای از مشکل باشد.
تفسیر نتایج
نتایج طبیعی: اینکه هیچ ناهنجاری قلبی مشاهده نمی‌شود، خبر خوبی است و نشان می‌دهد که احتمالا قلب جنین به درستی تکامل یافته است. ناهنجاری های قلبی را می توان با سونوگرافی آنومالی که پیش از اکو قلب جنین نیز انجام می شود تشخیص داد.
نتایج غیرطبیعی: ممکن است مداخلات پزشکی، مانند درمان‌های دارویی، جراحی پس از تولد یا سایر اقدامات تخصصی باشد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به مراقبت‌های ویژه در بیمارستان پس از تولد باشد. این موارد می‌توانند شامل برنامه‌ریزی برای زایمان در مراکزی با دسترسی به مراقبت‌های ویژه نوزادان و اطمینان از اینکه تیم متخصص قلب کودکان برای ارزیابی و درمان به موقع در دسترس باشد.
اکو قلب جنین چه تفاوتی با نوار قلب (NST) جنین دارد؟
اکوی قلب جنین
یک سونوگرافی غیر تهاجمی است که برای بررسی قلب جنین انجام می‌شود که با استفاده از امواج صوتی نحوه عملکرد قلب جنین و همچنین ساختار قلب را بررسی می‌کند.
NST (Non-Stress Test)
یکی از روش‌های مورد استفاده برای ارزیابی سلامت جنین است که با استفاده از مانیتور قلب جنین، نوسانات ضربان قلب جنین و واکنش آن به حرکت‌های مادر را بررسی می‌کند همچنین برای بررسی تغذیه جنین و اطمینان از سلامت جنین نیز به‌کار می‌رود.
بنابراین، اکو قلب جنین و NST دو تست متفاوت هستند که هر کدام برای بررسی وضعیت سلامت جنین در دوران بارداری به‌کار می‌روند.
اگر در اکو، جنین نقص قلبی داشته باشد باید چه کرد؟
برخی از نواقص قلب اهمیت بالینی ناچیزی دارند و در طول دوران بارداری و یا بعد از تولد خود به خود خوب می شوند. در اکثر مواردی که نقص قلبی در اکو جنین تشخیص داده می شود اقدام درمانی فوری لازم نیست و پس از تولد بر اساس بیماری اقدامات لازم صورت خواهد گرفت. گاهی در مواردی که بیماری قلبی مهلکی تشخیص داده می شود جهت سقط درمانی جنین به مراکز پزشکی قانونی ارجاع داده می شود.
شایع‌ترین نقص مشاهده شده در قلب جنین چیست؟
تنگی دریچه ریوی: این نقص مادرزادی قلب شایع‌ترین نقص دریچه در نوزادان است.
اگر درباره میزان رشد کودکان خود هم می خواهید اطلاعات بیشتری کسب کنید می توانید مقاله سن استخوانی را مطالعه فرمائید.
سخن آخر
انجام اکوکاردیوگرام و بررسی روتین های بارداری به والدین کمک می کند تا قبل از زایمان یا بلافاصله پس از زایمان عارضه یا نقص مادرزادی به راحتی درمان شوند. پس اگر باردار هستید حتما برای اطمینان خاطر اکوی قلب جنین خود را در یک مرکز معتبر انجام دهید. در صورت تمایل به رزرو نوبت از مرکز ایران زمین که در این زمینه متخصص هستند می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت اقدام کنید.
